Hệ số Poisson của đất là một đại lượng vật lý được sử dụng để mô tả khả năng co lại của đất theo hướng ngang khi nó được kéo dài theo hướng dọc. Nó được định nghĩa là tỷ số giữa độ biến dạng ngang (ε_h) và độ biến dạng dọc (ε_v) của đất dưới tác dụng của lực:
ν = ε_h / ε_v
Hệ số Poisson của đất thường nằm trong khoảng 0 – 0,5.
Hệ số Poisson của đất có nhiều ứng dụng quan trọng trong kỹ thuật và khoa học, bao gồm:
1. Ước tính độ biến dạng của đất dưới tải trọng:
- Hệ số Poisson được sử dụng để ước tính độ biến dạng ngang của đất khi nó bị nén hoặc kéo dài theo hướng dọc.
- Thông tin này rất quan trọng để thiết kế các công trình như móng nhà, đường hầm và đập.
2. Xác định các đặc tính cơ học của đất:
- Hệ số Poisson có thể được sử dụng để tính toán các đặc tính cơ học của đất như mô đun đàn hồi và mô đun cắt.
- Các thông số này cần thiết cho việc phân tích tính ổn định của các công trình xây dựng.
3. Mô phỏng hành vi của đất:
- Hệ số Poisson được sử dụng trong các mô hình cơ học đất để mô phỏng hành vi của đất dưới tải trọng.
- Các mô hình này có thể được sử dụng để dự đoán sự biến dạng, lún và sụt lún của đất.
4. Nghiên cứu khoa học:
- Hệ số Poisson được sử dụng trong nghiên cứu khoa học để hiểu rõ hơn về cơ học của đất.
- Các nghiên cứu này có thể giúp cải thiện các phương pháp thiết kế và thi công các công trình xây dựng.
Dưới đây là một số ví dụ cụ thể về việc sử dụng hệ số Poisson của đất:
- Thiết kế móng nhà: Hệ số Poisson được sử dụng để ước tính độ lún của móng nhà do tải trọng của công trình.
- Thiết kế đường hầm: Hệ số Poisson được sử dụng để ước tính sự biến dạng của đất xung quanh đường hầm.
- Thiết kế đập: Hệ số Poisson được sử dụng để ước tính sự ổn định của đập dưới tải trọng nước.
- Nghiên cứu về sự lỏng hóa đất: Hệ số Poisson được sử dụng để nghiên cứu sự lỏng hóa đất, một hiện tượng nguy hiểm có thể gây ra sập đổ công trình
Các phương pháp xác định hệ số Poisson của đất:
1. Thử nghiệm nén một chiều:
- Phương pháp phổ biến nhất để xác định hệ số Poisson của đất.
- Mẫu đất được nén theo hướng dọc và đo độ biến dạng dọc và ngang của mẫu.
- Hệ số Poisson được tính toán từ tỷ số giữa độ biến dạng ngang và độ biến dạng dọc.
2. Thử nghiệm cắt trực tiếp:
- Đo độ biến dạng ngang của mẫu đất khi nó được cắt.
- Hệ số Poisson được tính toán từ độ biến dạng ngang và độ biến dạng dọc của mẫu.
3. Phương pháp sóng địa chấn:
- Sử dụng sóng địa chấn để đo tốc độ truyền sóng P và S trong đất.
- Hệ số Poisson được tính toán từ tốc độ sóng P và S.
4. Phương pháp giếng khoan:
- Sử dụng các dụng cụ đo lường trong giếng khoan để đo độ biến dạng của đất do áp suất nước.
- Hệ số Poisson được tính toán từ độ biến dạng của đất và áp suất nước.
5. Phương pháp mô hình hóa:
- Sử dụng các mô hình cơ học đất để mô phỏng hành vi của đất dưới tải trọng.
- Hệ số Poisson được xác định bằng cách so sánh kết quả mô phỏng với dữ liệu thí nghiệm.
Bảng tra hệ số Poisson của đất
Dưới đây là bảng tra hệ số Poisson của một số loại đất phổ biến:
| Loại đất | Hệ số Poisson (ν) | Tài liệu tham khảo |
|---|---|---|
| Đất sét | 0,30 – 0,45 | TCVN 9354:2012, ASTM D2850 |
| Cát | 0,20 – 0,35 | TCVN 9353:2012, ASTM D3080 |
| Đất bùn | 0,40 – 0,50 | ASTM D7400, BS EN 1391:2005 |
| Đá | 0,25 – 0,35 | TCVN 9354:2012, ASTM D2850 |
| Đất sỏi | 0,20 – 0,30 | TCVN 9353:2012, ASTM D3080 |
| Đất | 0,35 – 0,40 | TCVN 9354:2012, ASTM D2850 |
Công thức xác định hệ số Poisson của đất:
Có nhiều công thức khác nhau để xác định hệ số Poisson của đất, tùy thuộc vào phương pháp thử nghiệm được sử dụng. Dưới đây là một số công thức phổ biến:
1. Thử nghiệm nén một chiều:
- Công thức:
ν = ε_h / ε_v
-
Giải thích:
- ν: Hệ số Poisson
- ε_h: Độ biến dạng ngang
- ε_v: Độ biến dạng dọc
-
Tiêu chuẩn tham khảo:
- TCVN 9354:2012 – Phương pháp nén tĩnh để xác định mô đun đàn hồi, mô đun cắt và hệ số Poisson của đất
- ASTM D2850 – Standard Test Method for Unconsolidated, Undrained Compressive Strength of Cohesive Soils in Triaxial Compression
2. Thử nghiệm cắt trực tiếp:
- Công thức:
ν = (1 – sin φ) / (2 + sin φ)
-
Giải thích:
- ν: Hệ số Poisson
- φ: Góc ma sát trong
-
Tiêu chuẩn tham khảo:
- TCVN 9353:2012 – Phương pháp cắt trực tiếp để xác định cường độ cắt và các thông số cơ học khác của đất
- ASTM D3080 – Standard Test Method for Direct Shear Test of Soils Under Consolidated Drained Conditions
3. Phương pháp sóng địa chấn:
- Công thức:
ν = (V_p^2 – 2V_s^2) / 2(V_p^2 – V_s^2)
-
Giải thích:
- ν: Hệ số Poisson
- V_p: Tốc độ truyền sóng P
- V_s: Tốc độ truyền sóng S
-
Tiêu chuẩn tham khảo:
- ASTM D7400 – Standard Test Methods for Seismic Refraction Testing for Geotechnical Applications
- BS EN 1391:2005 – Geophysical testing – In situ determination of soil properties by seismic methods
Facebook Comments