Trong lịch sử phát triển hạ tầng giao thông của nhân loại, các đường hầm vượt sông đại diện cho những kỳ tích kỹ thuật đáng kinh ngạc. Từ những công trình đầu tiên được xây dựng bằng sức người và công cụ thô sơ cho đến các đường hầm hiện đại sử dụng công nghệ tiên tiến, những “con đường dưới nước” này không chỉ kết nối các vùng đất bị chia cắt bởi dòng sông mà còn thể hiện sự sáng tạo và quyết tâm của con người trong việc vượt qua các rào cản tự nhiên. Hãy cùng khám phá hành trình phát triển của các đường hầm vượt sông qua những ví dụ nổi bật trên thế giới.
Hành trình lịch sử: Từ Thames đến Queensway
Hầm vượt sông đầu tiên được ghi nhận trong lịch sử là Đường hầm Thames ở London, Anh, khánh thành vào năm 1843 sau 18 năm xây dựng đầy gian nan. Với chiều dài khiêm tốn 0,4 km, đường hầm này được thiết kế bởi kỹ sư nổi tiếng Marc Isambard Brunel, sử dụng công nghệ “khiên đào hầm” (tunnelling shield) – một phát minh mang tính cách mạng thời bấy giờ. Ban đầu được xây dựng cho người đi bộ và xe ngựa băng qua sông Thames, đường hầm có bề rộng 4,3 mét và chi phí khoảng 614.000 bảng Anh (tương đương hàng triệu bảng ngày nay). Tuy nhiên, vấn đề ngập lụt thường xuyên trong giai đoạn đầu là một thách thức lớn, đòi hỏi nỗ lực bảo trì liên tục.
Tiến xa hơn trong thế kỷ 19, Đường hầm xe lửa Mersey (1881–1886) ở Liverpool, Anh, đánh dấu bước ngoặt với tư cách là đường hầm đường sắt dưới nước đầu tiên trên thế giới. Dài 1,21 km, đường hầm này kết nối hai bờ sông Mersey với bề rộng 8,2 mét và hai đường ray, tạo điều kiện cho giao thông đường sắt phát triển mạnh mẽ. Chi phí xây dựng khoảng 2 triệu bảng Anh phản ánh quy mô và sự phức tạp của dự án vào thời điểm đó.
Đến đầu thế kỷ 20, Đường hầm Queensway (1925–1934), cũng ở Liverpool, được xem là một cột mốc quan trọng khi trở thành đường hầm dành cho xe cộ dài nhất thế giới lúc bấy giờ (3,24 km). Với bề rộng ấn tượng 13,4 mét và 4 làn xe, đường hầm này nối Liverpool và Birkenhead qua cửa sông Mersey, tiêu tốn khoảng 8 triệu bảng Anh. Dù ngày nay thường xuyên đối mặt với tình trạng ùn tắc, Queensway vẫn là biểu tượng của sự tiên phong trong giao thông đường bộ dưới nước.
Công nghệ và sự tiến bộ: Từ ống chìm đến hầm sâu
Sự phát triển của công nghệ đã mở ra kỷ nguyên mới cho các đường hầm vượt sông. Một ví dụ điển hình là George Massey Tunnel ở Vancouver, Canada (1957–1959), đường hầm đầu tiên ở British Columbia sử dụng công nghệ “ống chìm” (immersed tube). Công trình dài 0,629 km, sâu 23 mét dưới sông Fraser, với bề rộng 10 mét và 4 làn xe, tiêu tốn khoảng 25 triệu đô la Canada. Phương pháp này cho phép lắp ráp các đoạn ống bê tông đúc sẵn dưới nước, nâng cao hiệu quả và độ bền của kết cấu.
Ở châu Á, Đường hầm CESC (1931) tại Kolkata, Ấn Độ, là đường hầm dưới nước đầu tiên của khu vực, dù chỉ dài 0,539 km và phục vụ mục đích dẫn cáp điện thay vì giao thông. Với độ sâu 33,5 mét và đường kính 2,5 mét, công trình này minh chứng cho khả năng kỹ thuật tiên phong trong bối cảnh hạ tầng còn hạn chế.
Trong khi đó, Đường hầm Lincoln (1934–1957) ở New York, Hoa Kỳ, là một kỳ công khác với tổng chiều dài trung bình 2,4 km qua sông Hudson, gồm ba ống hầm riêng biệt, mỗi ống rộng 6,7 mét, phục vụ tổng cộng 6 làn xe. Dự án tiêu tốn khoảng 95 triệu đô la Mỹ qua ba giai đoạn xây dựng, kết nối Manhattan và New Jersey, trở thành tuyến giao thông huyết mạch giữa hai trung tâm đô thị lớn.
Những kỷ lục và thách thức
Các đường hầm vượt sông không chỉ là giải pháp giao thông mà còn là nơi ghi dấu những kỷ lục kỹ thuật. Đường hầm Hà Lan (1920–1927), nối New York và New Jersey qua sông Hudson, từng là đường hầm xe cộ dưới nước dài nhất thế giới khi hoàn thành (2,6 km). Với bề rộng 9 mét và 4 làn xe, chi phí 48 triệu đô la Mỹ, dự án gặp thách thức lớn khi 13 công nhân thiệt mạng do rò rỉ nước trong quá trình xây dựng – một minh chứng cho sự khắc nghiệt của việc chinh phục dòng sông.
Gần đây hơn, Eurasia Tunnel (2011–2016) ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, dài 5,4 km và sâu 106 mét dưới eo biển Bosphorus, kết nối hai lục địa Á-Âu với bề rộng 13,7 mét và 4 làn xe. Tổng mức đầu tư 1,25 tỷ đô la Mỹ phản ánh quy mô và tầm quan trọng của công trình này trong việc giảm ùn tắc giao thông trên các cây cầu bề mặt.
Vai trò và tương lai
Các đường hầm vượt sông không chỉ giải quyết vấn đề giao thông mà còn mang ý nghĩa kinh tế, văn hóa và chiến lược. Chúng tạo điều kiện cho thương mại, du lịch và sự phát triển đô thị ở những khu vực bị chia cắt bởi dòng nước. Tuy nhiên, những thách thức như chi phí xây dựng cao, rủi ro ngập lụt, và bảo trì dài hạn vẫn là bài toán lớn. Ví dụ, Đường hầm Severn (1873–1886) ở Anh-Xứ Wales từng trải qua sự cố ngập lụt nghiêm trọng vào năm 1990, đòi hỏi đầu tư lớn để duy trì hoạt động.
Nhìn về tương lai, sự kết hợp giữa công nghệ hiện đại như máy đào hầm TBM (Tunnel Boring Machine) và vật liệu tiên tiến hứa hẹn sẽ tiếp tục đưa các đường hầm vượt sông lên tầm cao mới. Các dự án như Bangabandhu Sheikh Mujibur Rahman Tunnel (2019–2022) ở Bangladesh – đường hầm đường bộ dưới sông đầu tiên ở Nam Á, với 4 làn xe và chi phí 1,2 tỷ đô la Mỹ – cho thấy xu hướng mở rộng công nghệ này đến các khu vực đang phát triển.
Dưới đây là thống kê các đường hầm vượt sông trên thế giới
Thống kê các đường hầm vượt sông ở Trung Quốc
Thống kê các hầm dùng TBM khổ lớn ở Trung Quốc
Facebook Comments